Bibliometria – zbiór metod statystycznych i matematycznych stosowanych do analizy piśmiennictwa naukowego. Narzędzie przydatne przy ocenie parametrycznej badaczy i jednostek naukowych.
Dwie kluczowe bazy danych bibliograficznych, abstraktów i cytowań wykorzystywane w analizach bibliometrycznych to Web of Science Core Collection i Scopus (bazy udostępniane od roku 2010 szkołom wyższym, instytutom i bibliotekom naukowym w ramach krajowej licencji akademickiej koordynowanej przez ICM).
WEB OF SCIENCE CORE COLLECTION (platforma Web of Science) – baza firmy Clarivate Analytics. Stanowi starannie wyselekcjonowaną kolekcję zawierającą recenzowane, wysokiej jakości czasopisma naukowe publikowane na całym świecie w ponad 250 kategoriach oraz bogaty zasób indeksów cytowań. Wejście do bazy
Lista tytułów czasopism aktualnie indeksowanych we wszystkich bazach firmy Clarivate Analytics (w tym w Web of Science Core Collection). Tutaj można sprawdzać na bieżąco, czy czasopismo jest nadal indeksowane w Web of Science Core Collection. Wejście do bazy
Roczny raport zawierający dane o czasopismach naukowych opracowywany na podstawie bazy Web of Science Core Collection. Stanowi podstawowe i wszechstronne narzędzie oceny wartości merytorycznej czasopism z wykorzystaniem szeregu wskaźników opartych na danych o cytowaniach, przede wszystkim wskaźnika Impact Factor. Wejście do bazy
Corocznie kolejne edycje ukazują się w czerwcu, prezentując wartości wskaźników, w tym IF, za rok poprzedni (np. 2025 JCR Edition zawiera wskaźniki za rok 2024).
JCR dzieli czasopisma wg 4 edycji: Science Citation Index Expanded (SCIE), Social Sciences Citation Index (SSCI), Arts & Humanities Citation Index (AHCI), Emerging Sources Citation Index (ESCI).
Narzędzie służące do przeprowadzania wieloaspektowych analiz bibliometrycznych indywidualnej aktywności naukowej, jak i całych jednostek w oparciu o dane indeksowane na platformie Web of Science Core Collection oraz Journal Citation Reports. Pozwala porównywać dorobek naukowy badaczy i instytucji, analizować trendy badawcze i opracowywać strategie badawcze.
Narzędzie analityczne, które pomaga zidentyfikować najskuteczniejsze badania w zbiorze Web of Science Core Collection.
SCOPUS – baza firmy Elsevier. Jest interdyscyplinarną bazą abstraktów i cytowań z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych, technicznych, medycznych i humanistycznych. Wejście do bazy
Narzędzie do analizy danych zawartych w bazie Scopus, które umożliwia wizualizację osiągnięć instytucji naukowych, porównanie z innymi jednostkami, ocenę potencjalnych współpracowników oraz partnerów, a także analizowanie trendów w świecie nauki.
Portal przeznaczony do porównywania czasopism naukowych indeksowanych w bazie Scopus pod kątem liczby opublikowanych dokumentów, liczby cytowań, wskaźnika SJR (wskaźnik „cytowalności” i „oglądalności”), indeksu Hirscha. Wejście do bazy
Pokazuje jak często dana publikacja naukowa jest cytowana w innych publikacjach naukowych indeksowanych w wybranych bazach (WoS, Scopus, Google Scholar). Odnosi się zarówno do poszczególnych publikacji, jak i całego dorobku naukowca lub instytucji.
Określa zdolność badacza do publikowania często cytowanych prac. Naukowiec ma indeks Hirscha równy liczbie h, jeśli ma h publikacji cytowanych co najmniej h razy.
Np. h-index = 15 oznacza, że naukowiec ma 15 publikacji, które były cytowane co najmniej 15 razy.
Współczynnik wpływu, mierzący oddziaływanie czasopisma na podstawie cytowalności artykułów w nim publikowanych. Przedstawia średnią cytowań przypadającą na jeden artykuł z danego czasopisma na przestrzeni ostatnich dwóch lat.
Ustala się go według wzoru: , gdzie B to łączna liczba cytowań w danym roku kalendarzowym wszystkich publikacji, które ukazały się w danym czasopiśmie w ciągu poprzednich dwóch lat. C natomiast to liczba wszystkich artykułów (articles + reviews wg WoSCC), które ukazały się w danym czasopiśmie w ciągu poprzednich dwóch lat.
Przykład:
Wartości wskaźników IF wyliczane są corocznie dla roku poprzedniego i publikowane w bazie Journal Citation Reports (JCR).
Współczynnik wpływu czasopisma. Przedstawia średnią cytowań przypadającą na jeden artykuł z danego czasopisma na przestrzeni ostatnich pięciu lat.
Ustala się go analogicznie jak IF, wg cytowań i liczby publikacji, które ukazały się w danym czasopiśmie w ciągu poprzednich pięciu lat.
Środkowa wartość Impact Factor dla kategorii (dziedzin nauki), według których są klasyfikowane czasopisma w bazie Journal Citation Reports (JCR).
Ranking kwartylowy czasopisma, ustalany poprzez porównanie czasopisma z innymi w kategorii JCR na podstawie wyniku Impact Factor.
Najwyżej notowane czasopisma w danej kategorii znajdują się w kwartylu Q1, najniżej w Q4. Jeśli czasopismo znajduje się w Q1, oznacza to, że czasopismo osiąga lepsze wyniki niż co najmniej 75% czasopism w tej kategorii, na podstawie wyniku Impact Factor.
Pozycja czasopisma w kategorii JCR, ustalana przez Impact Factor, wyrażona jako percentyl. Im wyższa wartość, tym wyższy wpływ czasopisma na swój obszar tematyczny (np. czasopismo ze wskaźnikiem na poziomie 99 ma wyższą pozycję niż 99% pozostałych czasopism w konkretnej kategorii). Percentyle dają bardziej szczegółowy obraz niż kwartyle.
Wskaźnik wpływu cytowań dla czasopism naukowych indeksowanych w bazie Scopus. Obliczanie wartości wskaźnika CiteScore opiera się na liczbie cytowań w danym roku do artykułów opublikowanych w ciągu czterech ostatnich lat przez liczbę wszystkich opublikowanych prac w czasopiśmie w ciągu tych samych czterech lat. W liczniku i mianowniku brane są pod uwagę te same dokumenty.
Punktacja ministra właściwego ds. nauki jest tworzona na potrzeby ewaluacji jakości działalności naukowej do oceny publikacji naukowych i ogłaszana w komunikatach ministra w formie wykazów czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz wykazów wydawców.
Punkty zamieszczone w wykazie wynikają z zasad zawartych w aktach prawnych.
Zasady ogłaszania nowych wykazów reguluje Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej.
Liczbę punktów za publikację naukową ustala się zgodnie z wykazem przygotowanym w roku, w którym publikacja została opublikowana w ostatecznej formie, a jeżeli wykaz w danym roku nie ukazał się, to zgodnie z ostatnim wykazem sporządzonym w latach poprzednich (Dz. U. z 2022 r. poz. 661 §11 ust. 3).
WEB OF SCIENCE CORE COLLECTION
Wskaźnik wykorzystywany do oceny względnego wpływu cytowań czasopism naukowych. Opiera się na cytowaniach wszystkich czasopism z trzech poprzednich lat względem roku dla którego jest obliczany (np. w latach 2021-2023 dla wartości wskaźnika 2024). JCI jest znormalizowany dla typu dokumentu, roku publikacji i kategorii tematycznej.
Zestawia liczbę cytowań dla danej publikacji z innymi publikacjami tego samego typu, opublikowanymi w tym samym roku i obszarze badawczym. Wskaźnik oblicza się dzieląc rzeczywistą liczbę cytowań danej publikacji przez średnią liczbę cytowań publikacji podobnego typu, należących do tej samej kategorii badań.
SCOPUS
Parameter, który umożliwia porównanie czasopism z różnych kategorii tematycznych. Przedstawia potencjał i prawdopodobieństwo cytowania czasopism. SNIP oblicza się jako średnią liczbę cytowań w danym roku do artykułów opublikowanych w danym czasopiśmie w poprzednich trzech latach odniesioną do potencjału cytowania w reprezentowanej przez czasopismo kategorii tematycznej.
Wskazuje, że cytowania mają różną wartość wynikającą z prestiżu czasopisma. Obszar tematyczny, jakość i reputacja czasopisma wpływają bezpośrednio na wartość cytowania.
Wskaźnik wykorzystywany w SciVal. Pokazuje jak liczba cytowań danej publikacji wypada w porównaniu ze średnią liczbą cytowań otrzymanych przez wszystkie inne podobne publikacje w uniwersum danych. Podobne publikacje to te, które mają ten sam rok publikacji, typ publikacji i kategorię tematyczną.
ALTERNATYWNE METRYKI (ALTMETRICS) – wskaźniki pozwalające na mierzenie w trybie online społecznego oddziaływania publikacji naukowych.
Narzędzia altmetryczne wykorzystują publiczne interfejsy API różnych platform i za pośrednictwem otwartych skryptów i algorytmów tropią ślady i zbierają dane pozostawione przez użytkowników w sieci, jak tweety, polubienia, rekomendacje, komentarze, wpisy na blogach, itp. Na podstawie tych danych generowane są nowe wskaźniki, oparte np. na badaniu/pomiarze liczby pobrań/przeglądania publikacji, „dodań do ulubionych”, komentowania i rekomendowania w mediach społecznościowych, czy referencji i wzmiankowania w innych nietradycyjnych internetowych źródłach wiadomości, jak blogi naukowe.