Wydawnictwa chirurgiczne z XIX i I poł. XX w. naszych książek zasilają katalogi bibliotek

(Dodano: 09.05.2022)

Pracownicy Biblioteki Głównej UMW podjęli się napisania i realizacji projektu „Społeczna odpowiedzialność nauki – Wsparcie dla bibliotek naukowych” o nazwie: Rozbudowa bazy danych Biblioteki UMW o wydawnictwa chirurgiczne z XIX i I poł. XX w.

Miał on na celu poszerzenie warsztatu pracy badawczej zajmujących się historią medycyny i upowszechnianiem wiedzy historycznej na temat rozwoju nauk medycznych.

Zadania obejmowały opracowanie formalne i rzeczowe oraz włączenie do zbiorów i uwidocznienie w katalogach on-line ponad 300 publikacji z zakresu szeroko pojętej chirurgii, które zostały wydane w XIX i I poł. XX wieku. Uwzględniono opis bibliograficzny egzemplarza (według procedur opracowania dokumentów zwartych i wprowadzenie ich do systemu bibliotecznego Prolib w formacie MARC21) również cechy jednostkowe opracowywanych pozycji, a także korektę opisów, ich opracowanie techniczne oraz prace magazynowe.

Opracowywane publikacje pochodziły z różnych źródeł: takich, które nie były wykazywane w zbiorach i katalogach on-line wcześniej i które były zainwentaryzowane lecz nie było o nich należytej informacji w katalogach zewnętrznych.

Materiały te zostały poddane wycenie według obowiązujących „Zasad wyceny druków zwartych w zbiorach Biblioteki Głównej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu”, zostały opatrzone znakami własnościowymi biblioteki, oczyszczone i poddane drobnym pracom introligatorskim. Na koniec – po ich oklejeniu, wygenerowaniu etykiet RFID i zabezpieczeniu – przekazano je do magazynu. Pierwszym etapem przed poprawnym dokonaniem opisów bibliograficznych wybranych publikacji były przeszukiwania katalogów bibliotek niemieckojęzycznych i światowych oraz krajowych.

Przeprowadzano sukcesywnie korekty opisów i nadano hasła wzorcowe MeSH wprowadzając dane do formularza MARC21 aby wiernie odpowiadały zawartości treściowej opracowywanych dokumentów z chirurgii, ortopedii, wzbogacały dorobek pionierów i uczonych chirurgów europejskich i światowych związanych z historią tego regionu czy ich praktyką lekarską bądź naukową na Dolnym Śląsku lub w samym Wrocławiu.

Oprócz doboru treściowego książek z literatury medycznej, różnych aspektów chirurgii, jak np. chirurgii przewodu pokarmowego, jamy brzusznej, chirurgii ginekologiczno-położniczej, okulistycznej, stomatologicznej, ortopedii, torakochirurgii lub procedur nauczania i wykonywania operacji, metodologii leczenia chirurgicznego czy nawet wyposażenia gabinetu lekarza chirurga znalazły się tu prace znanych chirurgów lub postaci wpływających na rozwój medycyny jak choćby Fedora Krause, Ericha Lexera, Friedricha Paula Reichela, noblisty Emila Theodora Kochera, Johanna Nepomuka Rusta, Alfreda Dührssena czy Willy’ego Anschütza.

Większą część z opracowanych 330 książek stanowiły wydawnictwa niemieckojęzyczne, ale są też publikacje wydane w języku angielskim (osiemnaście), francuskim (pięć) i polskim (jedna).

Oprócz wartości merytorycznej, naukowej z historii medycyny publikacje zostały wybrane do projektu także z uwagi na ich znaczenie kulturowe i bibliofilskie. Niektóre z nich są opatrzone znakami proweniencji, odręcznymi notatkami, autografami, pieczątkami czy ciekawymi ekslibrisami, co można zobaczyć na poniższych przykładach:

Najstarsza książka z opracowywanych w projekcie – wyd. w 1821 r. pisana gotykiem i nosząca ślady wilgoci (1)
Pieczątka kliniki chirurgii Breslau (4)
Pieczątka szpitala polowego w Rawie Ruskiej
Pieczątka dra A. Springera (5)
Ekslibris H. Küttnera (3)
Odręczna dedykacja autora dla H. Küttnera (6)

Z zebranych notatek i zgromadzonych materiałów z opracowywanych publikacji zostanie napisany artykuł zamieszczony w „Forum Bibliotek Medycznych” i rozpowszechniony za pomocą Polskiej Platformy Medycznej na otwartej licencji. Cieszy nas również fakt, iż dzięki temu projektowi wiele z książek zostanie odkrytych i zainteresuje czytelników czy bibliofilów, część zostanie poddana renowacji oraz trafią one do obiegu katalogów centralnych.

Oprac. Małgorzata Podgórska
Fot. Paulina Obuchowicz

Bibliografia

  1. Chirurgische Hand-Bibliothek : eine auserlesene Sammlung der besten und neuern chirurgischen Schriften des Auslands. Bd. 2, Abhandlung über die Krankheiten der Harnröhre, der Harnblase, der Vorsteherdrüse und des Mastdarms / von Carl Bell’s ; mit kritischen Noten über die Zusätze zu den fremden Ausgaben dieses Werks, und über die Meinungen der fremden Schriftsteller über die abgehandelten Krankheiten von John Shaw. – Nach der neuen ganz umgearbeiten Auflage vom Jahr 1820. – Weimar : Landes-Industrie-Comptoir, 1821.
  2. Chirurgie im Felde / K. und k. 2. Armeekommando. – [Miejsce nieznane] : [wydawca nieznany], [1917?].
  3. Chirurgische Propädeutik : eine allgemeine chirurgische Diagnostik für Studierende und Ärzte / von Erich Sonntag. – Leipzig : Verlag von Georg Thieme, 1925.
  4. The principles and practice of rectal surgery / by William B. Gabriel. – London : H. K. Lewis & Co. Ltd, 1932.
  5. Lehrbuch der speziellen Chirurgie für Studierende und Ärzte. 2 Band, 1 Teil, Chirurgie des Unterleibs / herausgegeben von J. Hochenegg. – Berlin ; Wien : Urban & Schwarzenberg, 1908.
  6. Operative Frakturenbehandlung : Technik, Indikationsstellung, Erfolge / von Rudolf Demel. – Wien : Verlag von Julius Springer, 1926.