O danych badawczych

Czym są dane badawcze?

Dane badawcze (ang. research data) są to zarejestrowane materiały o charakterze faktograficznym, powszechnie uznawane przez społeczność naukową za niezbędne do oceny wyników badań naukowych.

Dane badawcze występują w różnorodnej postaci:

• dane liczbowe,
• dokumenty tekstowe,
• notatki, kwestionariusze,
• nagrania audio i wideo,
• fotografie,
• modele matematyczne,
• algorytmy,
• oprogramowanie,
• wyniki symulacji komputerowych,
• protokoły laboratoryjne,
• opisy metodologiczne itp.

Wśród danych badawczych wyróżniamy dwa rodzaje:

1. Surowe dane badawcze (ang. raw research data) są to dane uzyskane bezpośrednio w wyniku zastosowania narzędzia badawczego, nieprzeanalizowane i zgromadzone na potrzeby realizowanych projektów/zadań.
2. Przetworzone dane są to dane, które poddane zostały obróbce.

Otwarte dane badawcze (ang. open research data) to dane, do których każdy ma dostęp. Mogą one zostać ponownie wykorzystane, modyfikowane i redystrybuowane. Udostępnienie danych w otwartym dostępie jest również ważne dla umożliwienia ich wykorzystania przez innych badaczy. Nie zawsze bowiem prowadzone badania naukowe wymagają unikalnego zbioru danych wytworzonych pod kątem tego badania.

Wymogi formalne deponowania i udostępniania danych badawczych

20 czerwca 2019 r. Parlament Europejski i Rada (UE) przyjęły Dyrektywę w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Regulacja stanowi, że państwa członkowskie mają zapewnić możliwość ponownego wykorzystania:

• dokumentów organów sektora publicznego,
• dokumentów przedsiębiorstw publicznych,
• danych badawczych.

W praktyce oznacza to, iż dane wytworzone w ramach badań naukowych, które zostały sfinansowane ze środków publicznych powinny być udostępnione do ich ponownego wykorzystania, zarówno do celów niekomercyjnych jak i komercyjnych.

Realizacją zaleceń Dyrektywy UE jest Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, która “określa zasady otwartości danych oraz zasady i tryb udostępniania i przekazywania informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystywania”.

Polska Platforma Medyczna Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu (PPM-UMW) stanowi centralny system ewidencji oraz archiwizacji efektów działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej pracowników, doktorantów i studentów UMW i umożliwia archiwizację i udostępnianie w modelu otwartym publikacji naukowych oraz danych badawczych. Szczegółowe zasady deponowania i udostępniania pełnych tekstów publikacji oraz danych badawczych określa Regulamin Repozytorium Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu stanowiący Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 177/XVI R/2023 z dnia 25 października 2023 r.

Instrukcja logowania do PPM-UMW.

Repozytorium Polskiej Platformy Medycznej jest indeksowane w międzynarodowych rejestrach repozytoriów, m.in Re3data.org.

Inspektor Ochrony Danych w UMW – Iwona Pilarska.

Polecane materiały

• Krótki poradnik „Dane badawcze w pigułce”, opracowany przez zespół PPM, przedstawia wybrane zagadnienia, z którymi warto się zapoznać przed opracowaniem DMP i udostępnieniem danych badawczych oraz informuje, jak je przechowywać i jak nimi zarządzać.
• Prezentacja: Dane badawcze na Polskiej Platformie Medycznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
• Projekt „Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych”
• Wytyczne NCN odnośnie przygotowania Data Management Plan (DMP)